Nederlandse complotgroepen zoals Viruswaarheid, Café Weltschmerz, Gezond Verstand en de artsen die in juli een brandbrief tegen de coronawet schreven, worden beïnvloed door een Amerikaanse lobby-organisatie: de John Birch Society. Onder meer Viruswaarheid werkt nauw met zogenoemde ‘Birchers’ samen om coronamaatregelen en het COVID-19-vaccin tegen te houden, blijkt uit onderzoek van Pointer, Platform Authentieke Journalistiek en De Groene Amsterdammer.

"Wat willen wij?" 'Vrijheid!' "Wanneer?" 'Nu!' Een flinke delegatie van Viruswaarheid (voorheen Viruswaanzin) loopt op 29 augustus mee tijdens een demonstratie in Berlijn. Ze hebben oranje shirts aan, zwaaien met Nederlandse vlaggen en schreeuwen de longen uit hun lijf als ze door het park bij de Brandenburger Tor lopen, richting de Siegessäule ('Overwinningszuil') waar zo’n 30.000 demonstranten zich hebben verzameld. De aanwezigen dragen spandoeken met QAnon-leuzen erop ("Trust the plan") en ballonnen met teksten als "Stop de coronaleugen".

Als de menigte een plek heeft gevonden voor het podium verschijnt onder luid applaus de hoofdspreker op het toneel: Robert F. Kennedy jr. De neef van de in 1963 vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy, en wereldwijd een van de grootste actievoerders tegen vaccinaties.

"Vijftig jaar geleden kwam mijn oom naar deze stad en zei trots: 'Ich bin ein Berliner.' Berlijn was de frontlinie tegen globaal totalitarisme. En vandaag is het dat opnieuw", houdt Kennedy de menigte voor. "Grote, belangrijke, mensen zoals Bill Gates hebben decennialang deze pandemie gepland. Ze hebben de volksgezondheid niet beschermd, maar de quarantaine gebruikt om stiekem 5G in te voeren. Ze gebruiken het voor spionage. Ze gebruiken de pandemie om ons te controleren. En vandaag zeggen we tegen hen: 'Je gaat onze vrijheid niet afnemen, je gaat onze kinderen niet vergiftigen'. Wij eisen ons democratisch recht terug. Dank dat jullie vechten!"

De aanwezigen klappen en joelen luid. Een van hen is Willem Engel. De voorman van Viruswaarheid heeft geboeid geluisterd naar Kennedy. "Fucking epic", schrijft hij op Facebook. "Zijn speech was echt erg goed." Engel is niet alleen in Berlijn om te demonstreren. Hij is er ook om te netwerken.

Viruswaarheid heeft wekelijks contact met de Duitse actiegroep Querdenken, dat het protest in Berlijn organiseerde en Kennedy naar de Duitse hoofdstad haalde. De delegatie van Viruswaarheid slaapt in hetzelfde hotel als Kennedy's team en heeft 's avonds met hem afgesproken. Viruswaarheid gaat helpen Kennedy's anti-vaccinatie organisatie Children’s Health Defense naar Europa te brengen, zo wordt afgesproken. "We hopen op een mooie samenwerking in de toekomst", schrijft Engel op Facebook naast een foto van hem en Kennedy.

John Birch Society

Die avond in Berlijn heeft Viruswaarheid niet alleen de samenwerking met Kennedy beklonken, maar ook de deur wagenwijd opengezet voor een Amerikaanse complotorganisatie die stamt uit de tijd van de Koude Oorlog: de John Birch Society.

In 1958 werd het door overheidsvrezende, complotdenkende ondernemers opgericht, en het heeft sinds die tijd bondgenoten in Nederland. De organisatie richtte zich destijds op het bestrijden van de zogenaamde infiltratie van het communisme in de Amerikaanse samenleving. De Society groeide uit tot zo’n 100.000 leden en haalde miljoenen aan contributie binnen.

"Stichter Robert Welch concludeerde in de jaren vijftig dat de president, toen Dwight Eisenhower, een communistisch agent was. Dat hij in het Witte Huis was geplaatst door de Sovjet Unie. Dat komt natuurlijk neer op complotdenken", zegt Bart Verhoeven, die voor de University of Nottingham onderzoek deed naar de John Birch Society.   Toen de gezamenlijke vijand - het communisme - verdween, verloor ook de John Birch Society haar betekenis en invloed. In de afgelopen jaren kreeg de organisatie echter de wind weer in de zeilen. Volgens Verhoeven heeft dat met de polarisatie van de samenleving te maken. "Waar polarisatie is, doen complotdenkers het meestal goed", zegt hij. Toen Barack Obama de eerste zwarte president van de Verenigde Staten werd, werd het wantrouwen in de overheid onder conservatieve Amerikanen groter. En daarmee de John Birch Society weer populairder. "Ik denk dat de verkiezing van Obama voor veel conservatief Amerikanen bijna een trauma moet geweest zijn. Ze zagen dat niet aankomen. Plots ging men binnen de Republikeinse Partij ook teruggrijpen naar die extreme narratieven. Toen waren de Birchers goede vrienden om te hebben."

De complottheorieën over communisten werden door de Society ingewisseld voor complotten over immigratie, politiek en economie. De Birchers zien in alles een complot, zegt Verhoeven. En in ieder complot zien ze de dreigende uitbreiding van staatsmacht. "De hele fixatie op de New World Order, dat er één wereldregering is die alles dreigt over te nemen. En dat de mainstream media in het complot zitten. Het is eigenlijk één pot nat."

'Communistische dictatuur'

De John Birch Society heeft zich nu als doel gesteld de coronamaatregelen tegen te werken en ze verspreidt via eigen kanalen en bondgenoten desinformatie over het effect van mondkapjes, de 1,5 meterregel en de veiligheid van vaccins. "Leven we in Amerika of in een communistische dictatuur?", schrijft de organisatie op haar website. "Sinds wanneer mogen regeringen de sluiting van bedrijven forceren? De overdreven reactie van de overheid op het COVID-19-virus heeft de fundamenten van onze republiek verraden."

De Society gebruikt een netwerk van invloedrijke personen en organisaties om haar boodschap te verspreiden. En Kennedy is daar onderdeel van. Samen met mensen als G. Edward Griffin (sinds de jaren zestig lid van de John Birch Society), Sacha Stone (oud-rocker en nu spiritueel goeroe), Alex Jones (extreemrechtse radiopresentator) en Dolores Cahill (Ierse politica en hoogleraar translationele geneeskunde) verspreidt het netwerk via social media en YouTube misleidende berichten over onder meer de ernst van het coronavirus, het "gevaar" van vaccinaties en de rol van 5G bij de verspreiding van het virus. De achterliggende agenda is altijd hetzelfde: overheidsbeleid tegenwerken.

Invloed

Veel Nederlanders worden, waarschijnlijk zonder het te weten, beïnvloed door het netwerk van de Society. De boeken van G. Edward Griffin over onder meer de genezing van kanker met vitamine B17 liggen gewoon in de bibliotheek. Op sociale media worden de video's van Kennedy, Stone en Cahill volop gedeeld. Onder andere door Rob Elens, de huisarts uit Meijel die in opspraak kwam omdat hij hydroxychloroquine gebruikte bij de behandeling van coronapatiënten. Hij deelt onder meer video’s van Dolores Cahill die onterecht beweert dat corona kan worden voorkomen met vitamines.

Eén Nederlander in het netwerk van de John Birch Society is Karel Beckman. De libertariër en voormalig journalist van Het Financieel Dagblad staat op G. Edward Griffin’s website als een van de meest bekende leden van zijn organisatie. Volgens Beckman heeft Griffin hem in 2012 per mail gevraagd of hij zijn naam op de site mocht zetten en is hij geen echt lid. "Ik heb Griffin verder nooit persoonlijk gesproken. Ik had wel zijn boek gelezen, goed boek", reageert hij. Maar de voormalig journalist distantieert zich ook niet van Griffin's organisatie als we hem er naar vragen. De vraag of hij Griffin zal verzoeken zijn naam van de website te halen wordt niet beantwoord.

Beckman schrijft voor Viruswaarheid en publiceert in andere bekende alternatieve media zoals Gezond Verstand, Café Weltschmerz, Nine for News en Wynia's Week. Daarnaast is hij verschillende acties begonnen tegen het verplicht dragen van mondkapjes.

Brandbrief

Ook de brandbrief die Nederlandse artsen begin juli schreven tegen de coronawet blijkt onderdeel te zijn van een aan de John Birch Society verbonden campagne. Een van de ondertekenaars, de in Brussel opgeleide huisarts Elke de Klerk, werkt nauw samen met de lijfarts van Kennedy: de uit Hamburg afkomstige Heiko Schöning.

Schöning richtte in april samen met vier collega’s de organisatie Ärzte für Aufklärung op, waarmee ze actievoeren tegen vaccins en verplichte mondkapjes. Hij sloot zich vervolgens aan bij de Duitse actiegroep Querdenken en zette een platform op om zijn succesvolle strategie naar andere landen te exporteren. Het recept is in elk land (waaronder Spanje, Italië, Engeland, Amerika en Hongarije) steeds hetzelfde: een groep medici stelt een brief op waarin ze vraagtekens zetten bij de maatregelen. De bronnen waarop ze zich baseren zijn veelal discutabel en hun claims over bijvoorbeeld de ernst van het virus zijn al meerdere keren weerlegd. Toch krijgen de acties veel aandacht vanwege de deskundigheid die de artsen lijken te hebben.

Zo ook in Nederland. Initiatiefneemster Evelien Peeters (internist) sloot zich, nadat ze de brandbrief had geschreven, aan bij enkele leden van Café Weltschmerz. Al snel werd een website gemaakt en de publiciteit opgezocht. De site, zo bleek uit ons eerdere onderzoek, werd gemaakt door een aanhanger van Viruswaarheid.

Kopie

Willem Engel ontkent elke betrokkenheid bij de brandbrief. Maar in een video van begin augustus zegt hij wel "weer een meeting" te hebben gehad "met artsen en advocaten uit andere landen, waaronder Spanje, Frankrijk, Duitsland en Nederland".

Drie dagen later kopieert Viruswaarheid Schönings actie tegen het verplicht dragen van mondkapjes. En twee weken daarna is de delegatie van Viruswaarheid aanwezig bij de door Querdenken en Schöning georganiseerde demonstratie in Berlijn. Na het protest in de Duitse hoofdstad zet Willem Engel de actie #ikdoenietmeermee op, waarin BN’ers tegen de coronamaatregelen protesteren en verwijzen naar de brandbrief van de artsen.

Ondertussen heeft Elke de Klerk Schöning in Hamburg bezocht en ze kopieert zijn organisatie Ärzte für Aufklärung naar Nederland, onder de naam Artsen voor Waarheid. Ook zet ze met onder meer Evelien Peeters de protestgroep Vrouwen voor Vrijheid op en verspreidt met Humanity Unite, waarin ook andere ondertekenaars van de brandbrief zitten, de complottheorieën van Sacha Stone over verspreiding van corona via het 5G netwerk.

Internationale alliantie

In september organiseert De Klerk samen met Schöning en complotdenker Sven Ake Hulleman een congres in Driebergen waar juristen en artsen spreken over de "destructieve effecten" van de coronamaatregelen. Volgens Hulleman werken ze dan al weken samen met Schöning om een "internationale alliantie" op te zetten.

Niet veel later verschijnt Elke de Klerk in de oprichtingsvideo van een nieuwe door Schöning opgerichte organisatie: de World Doctors Alliance. Een internationale samenwerking van medici die de lockdowns willen beeïndigen en alle "gerelateerde schadelijke maatregelen" willen tegenhouden.

Op de website van de World Doctors Alliance staan foto's van de leden van de organisatie. Het is een bonte verzameling van politici en medici, die zich veelal bezig houden met alternatieve geneeswijzen en die vrijwel allemaal zijn geschorst of niet meer actief zijn als arts. Van de negen op de website genoemde medici, hebben er vier banden met aan de John Birch Society verwante organisaties. Waaronder bijvoorbeeld de eerder genoemde Dolores Cahill die met Griffin, Stone en Robert F. Kennedy Jr. samenwerkt. 

In de video zegt De Klerk dat de ziekenhuizen niet vol liggen, de PCR-test (coronatest) niet werkt en dat COVID-19 een "gewone griep" is. "Wat er eigenlijk aan de hand is, is dat het (de pandemie, red.) een soort staatsgreep is, en daar gaan we iets mee doen", zegt De Klerk als we haar bellen. "Het is een bekend plan. The Great Reset. De bedoeling is dat we naar een surveillance maatschappij gaan, waarbij de mensen zijn aangesloten op artificial intelligence via chips en allerlei devices." Wat ze daarmee bedoelt, maakt ze niet duidelijk in ons gesprek. Maar in een podcast van rapper Lange Frans legt ze uit dat "de overheid is overgenomen door een vreemde mogendheid" en dat iedereen die zich niet aan de coronamaatregelen wil houden "zal worden gedeporteerd naar concentratiekampen."

De Klerk en leden van de World Doctors Alliance werken nu net als Viruswaarheid samen met Kennedy's anti-vaccinatie organisatie Children's Health Defense om actie te voeren tegen het coronavaccin. "Het is heel gevaarlijk voor je gezondheid", zegt De Klerk in een video van de organisatie.

De Klerk is van plan samen met een groep artsen een rechtszaak te beginnen tegen de Nederlandse staat om COVID-19 van de lijst met meldingsplichtige ziekten te halen.

'De spontane burger'

Hoewel de verschillende complotgroepen in Nederland op het eerste gezicht los van elkaar lijken te staan, blijkt uit ons onderzoek dat velen van hen worden beïnvloed door sleutelfiguren uit het netwerk van de John Birch Society. En dat sommige Nederlanders ook directe relaties met hen hebben (zie kader).

"Er wordt heel vaak gedaan alsof het hier gaat om totaal spontane initiatieven van burgers. Geen sturing, geen samenhang, geen overleg of coördinatie. Dat is het beeld wat men heel graag naar buiten brengt", reageert Jelle van Buuren, hoogleraar veiligheidsstudies aan de Universiteit van Leiden en gespecialiseerd in complotdenken. "Omdat het idee van de spontane burger die in opstand komt tegen de overheid een veel positiever beeld is dan dat duidelijk wordt. Dat eigenlijk al die burgers op de achtergrond, in het geniep, aangestuurd worden en een bepaalde richting in gedreven worden.Terwijl je denkt dat je zo vrij en onafhankelijk bezig bent. Daarom probeert men natuurlijk die politiek en economische netwerken en de belangen die daar aan verknoopt zijn zo veel mogelijk uit beeld te houden en gaat het puur om spontane, individuele acties, van kritische burgers die alleen maar vragen stellen."

Risico

Dat de complottheorieën uit het netwerk van de John Birch Society door velen worden gedeeld op sociale media, of door veel groepen als inspiratie worden gebruikt, is niet zonder gevaar, meent Van Buuren. "Het systematisch wantrouwen van de overheid, de instituties, de media, de wetenschap, deskundigheid, dat is op termijn altijd een risico voor de stabiliteit van samenlevingen", zegt hij.  

Het systeem wantrouwen is eigenlijk de onderliggende boodschap in alle complotverhalen, zegt Van Buuren. "Het is nu heel erg gekoppeld aan de coronacrisis, aan de lockdown. Daar zie je verschillende verhalen staan, volgens sommigen is de hele coronacrisis een groot nepbericht, bedoeld om ons onder totale controle te stellen. Het idee dat er een geheim plan is om alle vrijheden af te pakken en de bevolking onder totale controle te stellen, dat is wel een idee wat je in al die verhalen tegenkomt."

Uiteindelijk ontstaat daarmee op de langere termijn ook een risico voor de democratische rechtsorde, denkt Van Buuren. "Voor een gedeelte zit het erin dat we op een gegeven moment in parallelle werkelijkheden gaan leven. We hebben geen gezamenlijke basis meer over, op basis waarvan we de discussie kunnen voeren. Als je het niet over de meest rudimentaire dingen eens bent, zul je ook nooit die discussie kunnen voeren en uiteindelijk toch weer met elkaar een stap verder komen."

Meer Nederlanders werken samen met Sacha Stone, een van de kopstukken uit het netwerk van de John Birch Society: Ronald Bernard: Zelfstandig ondernemer, wordt vaak aangeduid als "elite bankier" en "Illuminati bankier" die volgens complotblogs veel weet over het "corrupte geldsysteem". Bernard was getuige voor Sacha Stone's zelf bedachte International Tribunal for Natural Justice. Ook werd hij geïnterviewd door Stone. Bernard richtte enkele jaren geleden een eigen bank op, de Blije B. Irma Schiffers: Complotdenker. Maakt video's voor Dutch Vision Movement en United Network News. Interviewde Sacha Stone. Arno Reuser: Open Source Intelligence pionier in Nederland. Werkte onder andere 18 jaar voor het Ministerie van Defensie. Is als "commissioner" verbonden aan Stone’s International Tribunal for Natural Justice. Emil Möller: Complotdenker, geeft lezingen over de gevaren van 5G. Organiseerde het 5G Congres waar Sacha Stone een van de sprekers was. Jeroen van Straaten: Werkt met Sacha Stone aan de Breakthrough Energy Movement, dat conferenties houdt over vrije energie. Fred Teunissen: Redacteur van het magazine van de Breakthrough Energy Movement. Interviewde Sacha Stone. Schrijft ook voor De Andere Krant.

Dit artikel is in samenwerking met Justus Cooiman, Neeltje Walgien, Platform Authentieke Journalistiek en De Groene Amsterdammer tot stand gekomen met steun van Fonds 1877. De Groene Amsterdammer publiceert in januari over de geschiedenis van het complotdenken in Nederland en de rol van de John Birch Society hierin. Illustraties door Charlotte Claessen.

Meer over Corona